Historia

Historia Izby

W sierpniu 2002 roku powołano Krajową Spółkę Cukrową S. A. która powstała poprzez inkorporację dwóch holdingów cukrowych: Poznańsko-Pomorskiej Spółki Cukrowej oraz Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej. Z 27 cukrowni obecnie czynnych jest tylko 7. Wśród likwidowanych cukrowni znalazła się m.in. Cukrownia Częstocice, jedna z pierwszych w Królestwie Polskim. To tu narodził się pomysł, aby właśnie w dawnej cukrowni stworzyć placówkę muzealną gromadzącą zabytki związane z dziejami cukrownictwa na ziemiach polskich.

Chcąc uchronić od zniszczenia i zabezpieczyć zabytkowe obiekty Zarząd Krajowej Spółki Cukrowej S.A. zlecił przeprowadzenie spisu w oddziałach i lokalizacjach Spółki. W grudniu 2011 r. powstał „Spis przedmiotów cennych, historycznych i zabytkowych rzeczy ruchomych i nieruchomych Krajowej Spółki Cukrowej S.A.” autorstwa Krzysztofa Dudka. W maju 2012 r. uchwałą Zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. powołano zespół roboczy, który miał przygotować proces zabezpieczenia cennych eksponatów, znajdujących się w oddziałach Spółki.

Po nieudanej próbie utworzenia muzeum cukrownictwa przy współpracy z powiatem ostrowieckim Zarząd Krajowej Spółki Cukrowej S.A. podjął decyzję o utworzeniu na bazie istniejącego budynku fabrycznego z lat 80. XIX wieku  Izby Pamięci Cukrownictwa. Pierwotny plan zakładał kompleksowy remont i adaptację budynku z pełnym wyposażeniem w sprzęt wystawienniczy na potrzeby placówki muzealnej. Przewidywany koszt wynoszący około 5 mln zł okazał się zbyt wysoki i nastąpił impas. Wracając do pierwotnej koncepcji, postanowiono rozłożyć prace na etapy.

Pierwszym krokiem było doprowadzenie mediów do budynku paczkarni, odnowienie sali dawnej świetlicy cukrowni oraz instalacja klimatyzacji. W połowie 2017 r. rozpoczęły się prace nad przygotowaniem koncepcji stałej ekspozycji w IPC, wybór sprzętu wystawienniczego oraz stworzenie bazy fotografii i skanów dla kiosku multimedialnego. Dzięki licznym podróżom Krzysztofa Dudka do różnych lokalizacji cukrowni Krajowej Spółki Cukrowej S.A udało się przywieźć do IPC wiele cennych obiektów. 3 stycznia 2018 r. nastąpiło otwarcie pierwszej stałej wystawy w IPC autorstwa Waldemara Broćka, zlokalizowanej w tzw. sali lustrzanej – dawnej świetlicy Cukrowni „Częstocice”.

W ciągu następnych trzech lat została wyremontowana hala paczkarni na I piętrze oraz dwie sale przylegające do sali konferencyjno-wystawowej i hali paczkarni. Dobudowano do budynku głównego przybudówkę mieszczącą szeroką klatkę schodową i windę. Było to konieczne ze względu na to, że wejścia do wystaw na dwóch piętrach były oddzielne i znajdowały się od strony czynnego pieca wapiennego. Dzięki przybudówce połączono komunikacyjnie wszystkie poziomy budynku: przyziemie, I i II piętro. Ocieplono i odświeżono elewację zabytkowego budynku. Na parterze przybudówki znalazły się pomieszczenia WC i szatni. Ogólna powierzchnia sal wystawowych wynosi 662 m2.

W 2022 roku Krajowa Spółka Cukrowa S. A. zmieniła nazwę na Krajowa Grupa Spożywcza S. A. 

Izba Pamięci Cukrownictwa znajduje się na terenie dawnej cukrowni „Częstocice” w Ostrowcu Świętokrzyskim. Była to jedna z pierwszych cukrowni powstałych na terenie Królestwa Polskiego.

Izba Pamięci Cukrownictwa powstała jako placówka zajmująca się dokumentowaniem dziejów cukrownictwa na ziemiach polskich. Gromadzi obiekty związane z przemysłem cukrowniczym: firmami produkującymi nasiona buraka cukrowego, uprawą buraków cukrowych, urządzeniami i aparaturą dla przemysłu cukrowniczego oraz działalnością cukrowni.

W zbiorach IPC znajduje się kilka tysięcy obiektów związanych z dziejami kilkudziesięciu cukrowni zlokalizowanych na ziemiach polskich. Najstarszym eksponatem jest umowa zawarta w 1839 r. pomiędzy Bankiem Polskim a Leonem Popławskim dziedzicem dóbr Łęczna i Serniki, dotycząca udzielenia pożyczki na budowę cukrowni we wsi Serniki.

Wśród zgromadzonych obiektów są: archiwalia (m.in. protokoły posiedzeń zarządów cukrowni, akty notarialne, wyciągi z akt hipotecznych, korespondencje, sprawozdania cukrowni, inwentarze cukrowni, raporty produkcyjne, opisy stanu technicznego), mapy z lokalizacją cukrowni w XIX oraz XX wieku, plany sytuacyjne cukrowni, plany budowy budynków cukrowni, rysunki techniczne urządzeń i aparatury cukrowniczej, czasopisma cukrownicze w j. polskim, rosyjskim, niemieckim, czeskim, książki i broszury dotyczące uprawy buraków, technologii produkcji cukru, reklamy firm produkujących urządzenia na rzecz cukrowni oraz opracowania dziejów poszczególnych cukrowni, akcje cukrowni polskich i obcych (m.in. niemieckich, francuskich i amerykańskich), plomby cukrowni z połowy XIX wieku, urządzenia pomiarowe, części maszyn i aparatury, tabliczki znamionowe urządzeń i aparatury cukrowniczej, sztandary cukrowni, proporczyki, plakiety, elementy wyposażenia laboratorium chemicznego cukrowni, wagi, odważniki, jubileuszowe głowy cukru różnych cukrowni, flakony, wazy, patery i medale związane z obchodami rocznicowymi polskich cukrowni, karty pocztowe i fotografie cukrowni, medale i plakiety sportowe, cukierniczki związane z jubileuszami polskich cukrowni, torebki na cukier polskich cukrowni, mundury i oporządzenie strażackie oraz wiele innych pamiątek związanych z cukrownictwem.

Posiadamy w swoich zbiorach obiekty związane przede wszystkim z dziejami cukrowni Częstocice, a ponadto cukrowniami: Borowiczki, Brześć Kujawski, Chełmża, Choceń, Chodorów, Chojnów, Dobrzelin, Garbów, Goczałkowice, Gosławice, Góra, Janikowo, Kętrzyn, Klecina, Konstancja, Kozłówka, Kruszwica, Kujanów, Lublin, Łanięta, Łapy, Łubna (Kazimierza Wielka), Maria (Sójki), Mełno, Miejska Górka, Milejów, Nakło, Opole Lubelskie, Ostrowy, Pakość, Pelplin, Pruszcz Gdański, Przeworsk, Pustków, Rejowiec, Rytwiany, Sołtysowice, Stary Jawor, Szczecin, Tuczno, Unisław, Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Cukru, Włostów, Wożuczyn, Wożuczyn, Wróblin, Wschowa, Zduny, Żnin, Żytyń.

INFORMACJA DLA ZWIEDZAJĄCYCH I KORZYSTAJĄCYCH

IPC przyjmuje grupy zorganizowane do 30 osób oraz osoby indywidualne od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30 – 13.30.

Inne terminy powinny być wcześniej uzgodnione.

Korzystanie z biblioteki możliwe jest w dniach i godzinach działalności IPC. W przypadku zbiorów archiwalnych konieczne jest wcześniejsze umówienie terminu oraz przesłanie zakresu kwerendy na adres mailowy.

  • Minister rolnictwa Jan Krzysztof Ardanowski w IPC
  • Otwarcie IPC 3 I 2018